آموزه اى نو در پدیده (حیله هاى شرعى)

author

Abstract:

بحث از روایى یا نارواییِ کاربستِ حیله هاى شرعى, همواره از مباحث جنجالى و پُر تنش در حوزه فقه اسلامى بوده است. فقیهان امامى در مواجهه با این پدیده, به دو گروهِ موافق و مخالف طبقه بندى مى گردند و هرکدام براى اثبات دیدگاه خویش, به دلایلى چنگ مى زنند. موافقان, عمدتاً با ادلّه نقلى و عقلى, در پیِ ایجادِ رهیافتى سازگارمند میان این گونه حیله ها با نظامِ حقوقیِ اسلام هستند. در برابر, مخالفان نیز با رویکردى فلسفه گرا و حکمت اندیش به شریعت, کاربستِ این گونه تقلّبات قانونى را نه تنها فى نفسه ناروا مى خوانند, که آن را با روح و جوهره شریعت نیز ناسازگار مى دانند. این نوشتار پس از بیان اندکى از دلایل دو طرف, چند گزاره را مفروض داشته و یک نظریه را نیز درافکنده است, اما مفروضات عبارت اند از:1 . هیچ کدام از ادلّه به گونه اى مطلق, مثِبت روایى حیله نیستند و هیچ کدام نارواییِ آن را اثبات نمى کنند;2 . میان فقیهان در مقام ثبوت, اختلافى در این موارد وجود ندارد:ییکم ـ حیله اى که به خودیِ خود مباح است و طریقى براى رسیدن به هدفِ مباح واقع شود, روا خواهد بود.دوم ـ حیله اى که به خودیِ خود حرام یا وسیله اى براى رسیدن به امرى حرام باشد, ناروا خواهد بود.اساسِ چالش, در مقام اثبات و درباره مصادیقى از حیله هاست که در گنجاندن آنها در زیر یکى از دو صنف, تردید رُخ مى دهد.اما نظریه این است که میانِ معناى اصطلاحى حیله شرعى با معناى لغویِ آن, درآمیختگیِ معنایى صورت گرفته است; چراکه توسل به حیله شرعى, ناشى از گونه اى نگرانى است که فردِ باورمند در برابر حکمى الزامى در خویش, احساس مى کند. اما اشخاصى که به انگیزه فریب کارى و نیرنگ بازى جهت رسیدن به کارى حرام, دست به حیله مى زنند, کارشان تنها مصداقِ حیله به معناى لغوى است; زیرا بهره گیرى چنین افرادى از حیله ها و قضایایى که ظاهرى شرعى دارند, به لحاظِ برداشتِ مثبَتى است که متشرّعان از حیله دارند. بنابراین هر آنچه در لسانِ فقیهان و متشرعان حیله شرعى خوانده مى شود سه صورت بیش ندارد:1. برخى از آنها حقیقتاً حیله شرعى اند (مواردى که دین داران باورمند براى رفع نگرانیِ معقول خود به کار مى بندند);2. دسته اى تنها مَجازاً حیله شرعى اند و در حقیقت, داخل در قلمرو حیله لغوى و عرفى (از نوعِ مذموم) هستند (کلاه شرعى);3. پاره اى نیز مجازاً مصداقِ حیله شرعى و حقیقتاً داخلِ در معناى لغوى و عرفى حیله ولى از نوع مباح و غیرمذمومِ آن هستند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

اثبات ابتداى ماه هاى قمرى به حکم حاکم شرعى

با گسترش ارتباطات در جهان امروز, مشکل اختلافات اجتهادى مى تواند گاه در قالب یک معضل سیاسى و اجتماعى درآید که موجب وهن دین و ضعف مسلمین در برابر کفار مى باشد و راه حل آن پیروى از احکام حکومتى ولى ّ فقیه است.تصرفات حاکم اسلامى براى همه مردم و حتى بر فقها و مراجع دیگر نیز نافذ است. مشهور فقهاى شیعه حکم حاکم را براى اثبات اول ماه هاى قمرى معتبر مى دانند. ادله ولایت عام فقیه و ادله خاص در جواز حکم به...

full text

بررسى تطبیقى نظریه هاى علم مدیریت با آموزه هاى اسلام

صاحب نظران براى تکامل شناخت و مدیریت منابع انسانى سازمان، سه رخداد برجسته را در سیر تاریخ تحول دانش مدیریت ضرورى دانسته اند: نهضت روابط انسانى; جنبش مدیریت کیفیت جامع و رهیافت اقتضایى به مدیریت. این سه رخداد برجسته حاکى از آن است که هر چه شناخت نسبت به انسان بیشتر شود، سبک مدیریت نیز تغییر مى کند. بررسى سیر تحول دانش مدیریت در جهان نیز نشان مى دهد که پیشرفت در ابعاد گوناگون آن، نزدیک شدن به ارز...

full text

روش هاى مطالعه دیرینه سیلاب در ژئومورفولوژى رودخانه ‏اى

استفاده از داده ‏هاى زمین‏ شناسى با توجه به پیشرفت هاى اخیر در هیدرولوژى دیرینه سیلاب، به عنوان مکملى براى نگرش هاى هیدرولوژیکى متداول مورد نیاز است. به علت وجود ابهامات در استفاده صرف از آمار کاربردى در مطالعات سیل، استفاده از داده‏ هاى زمین‏ شناسى مانند رسوب ‏شناسى، چینه‏ نگارى و ترکیب آنها با علوم دیگر مانند ژئومورفولوژى و هیدرولیک مورد توجه قرار گرفته است. این داده‏ ها اطلاعاتى را از رودخان...

full text

نتایج سیاست‏ هاى توسعه منطقه ‏اى یکپارچه در ترکیه

توسعه سیاست حمایت اقتصادى دولت ‏هاى ترکیه، برحذف نابرابرى‏ هاى منطقه ‏اى در رشد اقتصادى تأکید داشته، لیکن این سیاست ها در بسیارى از استان ها با عدم موفقیت مواجه گردیده است. دلایل اساسى چندى براى شکست این برنامه‏ ها وجود دارد. یکى از دلایل اصلى این مسئله، اجراى برنامه‏ هاى غیرمؤثر و ناهماهنگ بدون سرمایه ‏گذارى‏ هاى کافى مى‏ باشد که در صورت سرمایه‏ گذارى‏ هاى اساسى در طرح هاى توسعه - از طریق سرما...

full text

اندیشه‏ هاى نو در جغرافیاى ایران

 جغرافیا علم مکان هاست. جغرافیا علم وابستگى‏ هاست. جغرافیا علم اکولوژى انسانى است. جغرافیا علم پراکندگى است و جغرافیا علم روابط متقابل است. و... همگى تعاریف زیبایى از جغرافیاست که توسط دانشمندان بزرگ این علم همچون ویدال دولابلاش، والترتاور، هارلن بارزومارت و گریفیت تیلر بیان گردیده ‏اند. هر یک از تعاریف بالا درعین سادگى بیان داراى پیچیدگى‏ هاى خاص است که بعد از بیان سبب عوامل گوناگون پایه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 17  issue 63

pages  98- 183

publication date 2010-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023